PHAN NHIÊN HẠO - THƠ GỞI MỘT KẺ CHẾ GIỄU 30 THÁNG 4 / NGƯỜI NGHÈO VIỆT NAM, MỘT KHẢO SÁT / KHÔNG CHẾT CÁI CHẾT KHÁC / TẠI SAO HỎI / CHÂN DUNG 3 VIỆT KIỀU (HƠI THIẾU TINH THẦN YÊU NƯỚC) / SAU CÁI CHẾT XẤU / ILLINOISE, APRIL 25th, 2007 - thơ


THƠ GỞI MỘT KẺ CHẾ GIỄU 30 THÁNG 4

Mi chưa giết người
và nên cảm ơn số phận về điều đó
đừng cười nhạo tướng Loan
viên đạn của ông có hai đầu
giết lập tức VC và giết dần ông mấy mươi năm
còn mi là tay đào ngũ

Mi không mất cha
và nên cảm ơn số phận về điều đó
tuổi thơ tao như cây gai
mọc trên bàn tay rướm máu của mẹ
tưới bằng nước mắt

Mi chưa phải đói
và nên cảm ơn số phận về điều đó
tao đã từng sống chỉ để mơ
một chiếc bánh kem, thiên đàng không có thực
hạnh phúc là được ngậm cục đường
dù phải sâu răng
tao buồn nôn khi thấy mi làm trò sắp đặt
nghệ thuật với các loại thực phẩm

Mi chưa từng bị còng
và nên cảm ơn số phận về điều đó
tao chưa từng bị còng
nhưng những người tao kính phục đã bị trói
vào năm 1975
điều này khiến tao không thể ngồi im
xem mi biểu diễn trò lắc vòng chính trị

Mi chưa từng bị đe dọa
không phải vì mi can đảm
mà vì mi đã nhanh chân bốc hơi
trước khi nồi nước sôi đến độ
mi nên cảm ơn số phận về điều đó
nhưng đừng chế giễu
30 tháng 4
thật ra mi có hiểu uất ức là gì đâu
cuộc đời của mi chỉ là một dương vật cận thị
may mà có kính để đeo.

Mi chưa từng chùi cầu
không phải vì mi sang giàu còn thiên hạ chậm lụt
mà vì mi làm nghề đầu cơ
trong cơn tháo dạ của lịch sử
chuyện này thì tùy mi quyết định
có nên cảm ơn số phận hay không. 
4.2009






NGƯỜI NGHÈO VIỆT NAM, MỘT KHẢO SÁT

Với thu nhập bình quân 485 dollars đầu người năm 2003
Việt Nam được xếp vào loại nghèo nhất thế giới
chín mươi phần trăm người nghèo sống ở nông thôn
nghèo nhất là miền núi phía Bắc, Tây nguyên, và Bắc Trung Bộ 
phần lớn dân nghèo thành thị sống trong ổ chuột
dưới những chân cầu hay đáy hẻm sâu
cuộc sống tồi tệ do không việc làm ổn định
đồng lương rẻ mạt lại thường nợ nần.

Người nghèo rất dễ bị tổn thương
chỉ cần đau ốm hơi lâu hoặc thua chầu cá độ
cuộc đời của họ có thể tuột luôn xuống cống.

Người nghèo thường bị cô lập và ít có khái niệm
về lịch sử. Họ trọng những người chòm xóm
giống như mình. Nhưng liều mạng và chịu chơi tới bến.
(Điều này cũng đúng với những người nghèo khả năng  
trong giới văn chương)

Người nghèo thường mắc kẹt sâu hơn trong truyền thống
của sự đói nghèo
và mê huyền thoại.

Đây là một đất nước giỏi võ
nhưng đời này sang đời khác dân chúng luôn bị đòn hội chợ
của bọn chăn dân.

Các biến đổi ở tầm vĩ mô có ảnh hưởng rất lớn đến người nghèo
những kẻ thống trị phải hiểu rằng người nghèo
bán hoài rồi cũng                     hết máu.
11/2004




KHÔNG CHẾT CÁI CHẾT KHÁC

Làm thế nào có thể thành tựu
việc chết cho một cái chết khác
tổ quốc, những người ở ngoài tôi, những áp bức không lên tiếng.
Chỉ có thể chết cái chết của chính tôi,
không bao giờ nói “Tôi chết vì...”

Sống những buổi chiều không tiếng động
những đêm đốt diêm quẹt tìm dép
trong khi các vì sao rụng xuống mặt.
Làm thế nào để sống cho một đời sống khác
một linh hồn không ở trong thân thể này,
không bao giờ nói “Tôi sống vì...”

Những lời đồn đại giống như sóng
tích tụ từ chân trời, càng đến gần càng lớn tiếng
va chạm và để lại ô nhục trên vách đá,
nhưng khởi đầu ngôn ngữ luôn phát ra
duy nhất từ vòm miệng này, chiếc lưỡi đỏ, sự tức giận riêng tư,
không bao giờ nói “Tôi nhân danh...”

Khi tôi đến một người đã ra đi,
một người khác sẽ tới, nhiều người đang đợi
họ mặc áo dài the, họ mặc âu phục mua ở chợ trời,
vài người đội mũ Hậu hiện đại tay cầm dầu gió xanh,
cơn đau bụng bốn ngàn năm lịch sử.

Tất cả chúng ta đang đứng trước một nhà cầu
nhưng ngay cả trong chuyện này tôi cũng mang theo giấy vệ sinh riêng.





TẠI SAO HỎI

Tại sao đôi mắt này có thể
khiến chúng ta cười,
trước bữa ăn của chủ nghĩa thực dụng
trong quán bar phòng đợi sân bay
nó ở trên khuôn mặt đứa nhỏ
đứng nhìn hoài mẩu bánh rơi xuống đất.

Tại sao chiếc tai này khiến
chúng ta thấy lố bịch,
khi nó áp sát vào điện thoại
di động nhấp nháy đèn màu xanh,
ở đầu dây bên kia là một con cá lớn
đang thì thầm những lời tán tỉnh được chép sẵn của đại dương
người đàn bà nghệch mặt ra mơ mộng.

Tại sao những người chết
đôi khi làm chúng ta sợ hãi
vì mùi tử khí dọc đường đến nghĩa trang
vì lòng tham của họ
vào mớ vàng mã những ngày rằm
trong khi chúng ta đứng dưới trăng
lập loè như những cây nhang tỏa mùi thơm đần độn.

Tại sao chúng ta thường tỏ vẻ quan tâm
bằng cách đặt câu hỏi
nhưng chẳng làm gì cả.





CHÂN DUNG 3 VIỆT KIỀU (HƠI THIẾU TINH THẦN YÊU NƯỚC)

I.

Bà Lý sống hơn hai thập kỷ ở Colorado
nơi ít người Việt và mùa đông dài ngập tuyết
từng làm thợ trong nhà máy đóng giày
gói hàng trong xưởng thịt
chăm sóc người già nhà dưỡng lão
bây giờ 66 tuổi bà về miền nắng ấm California
nhận trợ cấp xã hội 610 dollars một tháng
số tiền nhỏ bé này khiến mọi thứ đối với bà quá mắc mỏ
khi ra đường gặp một từ tiếng Anh không biết
bà viết vào tay rồi về tra tự điển
bà nói: “Chỉ có chữ là free*”.

Trên đường vượt biên, trong vịnh Thailand, bà đã từng lãnh đủ.

II.

Cặp vợ chồng này đầu bạc phơ
người vợ mặc áo dài và người chồng còn giữ thói quen mặc vét
ở Sàigòn trước kia ông là quan toà
họ đến Mỹ cách đây 15 năm theo diện H.O.
tất cả sức lực, tuổi trẻ, người chồng đã vùi xuống đất
cùng những gốc khoai mì trên núi Hoàng Liên Sơn
vào năm 1978 khi ông trong trại cải tạo
người vợ ở nhà hai lần mượn tiền mua thuốc trừ sâu
để nấu bữa cơm cuối cùng cho bốn mẹ con
thời buổi khó khăn, không ai sẵn tiền cho mượn.

Bây giờ bà vẫn run tay mỗi khi nêm nước mắm.

III.

Người thanh niên này ba mươi mấy tuổi
vào năm 1975 anh mất cha và cuốn album đầy những hình
hạnh phúc
trên chính quê hương mình anh bị phân loại             kẻ thù
vì những lý do anh không can dự
người thanh niên này đến Mỹ bằng cách bơi qua Thái Bình Dương
suốt mười mấy năm ngày bơi đêm nghỉ                  dưới đáy
khi đến nơi, một nửa phổi thành mang cá, một nửa phổi thành lá
của cây rễ tàn
từ đó anh sống trong nhà kính
cạnh những bình thuốc trừ sâu.

Kiếp sau anh sẽ đầu thai làm một con tàu. 
Chú thích:
*free: vừa có nghĩa "tự do", vừa có nghĩa "miễn phí".





SAU CÁI CHẾT XẤU

Ban nhạc mang chiêng đi đánh khắp các nhà
trong làng. Nhà tranh, nhà dài trong đó nhiều gia đình cùng ở.
Người ta tìm cách thay họ đổi tên sau khi bị bệnh nặng
nhằm đánh lạc hướng thần linh. Các ác quỷ trong rừng
lang thang gần đường mòn nơi đang bị cái chết làm ô nhiễm.

“Vuốt Ve Thóc” là nghi lễ hôn nhân. Bố vợ
mời con rể tương lai lên xem vựa thóc nhà mình.
Người chồng dùng gậy chọc lỗ người vợ
gieo hạt giống xuống.
Trước khi kết thúc vụ mùa người ta làm lễ
“Xoa Máu Vào Lúa”.

Mỗi người có nhiều linh hồn
tồn tại ở dạng khác nhau.
Cách phòng ngừa ma thuật bảo vệ những người đào huyệt
là buộc quanh cổ của hồn một ngọn cỏ tranh.

Mboong gun: một loại vừa độc dược vừa là thuốc chữa bệnh
giải tỏa thần linh ra khỏi cánh đồng bỏ hoang
trong nghi lễ tẩy uế tập thể dẫm lên máu lợn hoặc máu chó
sau khi xảy ra một cái chết xấu.
Chú thích:
Bài thơ này sử dụng một số nguyên liệu ngôn ngữ từ phần "Phụ Lục" trong Georges Condominas, Chúng Tôi Ăn Rừng Đá - Thần Goo. Biên Niên Của Sar Luk, Làng Mnong Gar. Bộ Lạc Tiền-Đông Dương Trên Cao Nguyên Miền Trung Việt Nam. Người dịch: Trần Thị Lan Anh, Phan Ngọc Hà... (Hà Nội: NXB Thế Giới, 2003).
Bài thơ hoàn toàn không phàn ánh nội dung hay quan điểm của cuốn sách nêu trên.
Trích tập thơ vừa xuất bản Chế Tạo Thơ Ca 99-04 (xem chi tiết haophan.net/)
Nguồn: tienve.org







ILLINOISE, APRIL 25th, 2007
gởi TQ và MVP
Thang máy thẳng mở cửa lầu đầy sách
máng nước mùa mưa xoàng
đủ ngập cỏ
mọc đoái hoài sau đông
những trái thông mái nhà
lăn vòng sân chưa gom lá
con chó nhìn xe qua ngơ tỉnh nhỏ
Lún phún mây
trên da mặt xanh phẳng dậy thì
thiếu niên chạm trổ bức tượng gỗ
hình vị thần trần
bụng tích trương
lỗi lầm và hoan lạc
như hộp đựng tiền cắc thư tình
Vinh quang cho những kẻ một mình
chết đại bàng đỉnh tuyết
xa rời bọn lục cục
đầu gỗ, chân tường, lưỡi thiếc, quỳ lạy
nhấp nhổm văng
ghế gỗ lâu năm bóng sợ hãi nhà thờ
Từ thư viện nhìn thấy hồ
nhà và mồ của cá
thấy con đường thong thả
chia xẻ sự rành mạch bình nguyên
cách Chicago sáu mươi lăm dặm về phía tây
ngày mùi bơ đậu phộng
những cỗ máy vẽ đi vẽ lại trên cánh đồng vĩ đại
khuôn mặt khắc kỷ của tự do. 
4.2007
Nguồn: damau.org

No comments:

Post a Comment